Formation of the Romani Population of Russia: Early Migrations

Considers the factors, ways, and terms of the early Romani migrations. The author analyses various documentary sources to define Romani migration types, the influence of their lifestyle and economic activities. Particular attention is given to migrations of the Romani people along with the Ukrainians, their resettlement in Slobodskaya Ukraine and southern areas of Russia, the ways of their integration into Russian social strata system. New documentary sources of the Russia Roma history are introduced including the bill of sale of 1699 from Kharkov region as the earliest known testimony about Romani settlement within the borders of the Russian State.

Roma migration, Roma history sources, Russka Roma, Servurja, Vlakhurja, Siberia, Slobodskaya Ukraine, Ukrainians’ migration, ukase, taxation

1. Marushiakova E., Popov V. StudiiRomani. T. VII. — Sofiya: Paradigma, 2007.

2. Khyubshmanova M. Ikonomicheska stratifikatsiya i vzaimodejstvie: romite, ednaetnicheska strata v iztochna Slovakiya (1984) // Tsiganite: Interdistsiplinarna antologiya. — B«lgariya: Kralitsa Mab, 2003. — S. 277—319.

3. ANdronikova I. M. Zakonomernosti rasseleniya russkikh tsygan v svyazi s ikh migratsiyami // Yazyk tsyganskij ves’ v zagadkakh: narodnye aforizmy russkikh tsygan iz arkhiva I. M. ANdronikovoj. — SPb.: Dmitrij Bulanin, 2006. — S. 585—593.

4. Lichnyj arkhiv M. V. Seslavinskoj (M. V. Smirnovoj-Seslavinskoj).

5. Polnoe sobranie zakonov Rossijskoj imperii s 1649 goda. T. IX. 1733—1736. — SPb.: Tip. II otdeleniya Sobstvennoj Ego Imperatorskogo Velichestva Kantselyarii, 1830.

6. Miklosich F. Überdie Mundarten und die Wanderungende Zigeuner Europa’s. T. III. — Wien: Gerold, 1873.

7. Patkanov K. P. Tsygany. Neskol’ko slov o narechiyakh zakavkazskikh tsygan bosha i karachi. — SPb.: Tip. Imperat. Akad. nauk, 1887.

8. Plokhinskij M. Inozemtsy v Staroj Malorossii. — M.: Tipografiya G. Lissnera i D. Sobko, 1905. — Ch. 1: Greki, tsygane, gruziny. — S. 193—217.

9. Tsvetkov G. N. Tsyganskij yazyk (romani) i ego issledovanie v integral’nom mezhdistsiplinarnom pole «yazyk — chelovek, kul’tura, obshhestvo»: dis. ... kand. filol. nauk. — M., 2011.

10. Prawa, konstytucyje y przywileie Krolewstwa Polskiego y Wielkiego Xïestwa Litewskiego. — Warszawa, 1733.

11. Statut 1859 — Statut Velikogo knyaziastva Litovskogo. — Moskva, 1854. — Р. 381—382. Vol. 2. Volumina legum. — Petersburg, 1859.

12. Volumina Legum. Vol. 2. — Petersburg, 1859.

13. Sanarov V. I. The Siberian Gypsies // Journal of the Gypsy Lore Society. Ser. 3. — 1970. — № 49. — P. 128—136.

14. Vostokov А. Kh. Opisanie russkikh i slovenskikh rukopisej Rumyantsevskogo muzeuma / sost. А. Vostokovym; Mosk. publ. i Rumyantsevskij muzej. — SPb.: Tip. Imperat. Akad. nauk, 1842.

15. Barannikov А. P. Ob izuchenii tsygan SSSR. Ch. I. // Izvestiya AN SSSR. VII. Ser. Otdeleniya gumanitarnykh nauk. — L., 1929. — № 5. — S. 369—398.

16. Sanarov V. I. Chezles Bedonidelavillede Tioumen // ÉtudesTsiganes. — 1967. — № 13 (1—2). — P. 5—13.

17. Cherenkov L. N. Tsyganskaya dialektologiya v Rossii: sovremennoe sostoyanie i zadachi // Tsyganskij yazyk v Rossii: sb. materialov Rabochego soveshhaniya po tsyganskomu yazyku v Rossii, Sankt-Peterburg, 5 oktyabrya 2012 g. / red. K. А. Kozhanov, S. А. Oskol’skaya, А. Yu. Rusakov. — SPb.: Nestor-Istoriya, 2013. — S. 5—24.

18. Bell Jh. Travels from St. Petersburg, in Russia, to diverse parts of Asia: in 2 vol. Vol. 2. — Glasgow: Foulis, 1763.

19. The Tobolsk Branch of the Record Office of the Tyumen district <Tobol’skoe otdelenie Gosudarstvennogo arkhiva Tyumenskoj oblasti> f. 10, inv. — № 1, b. 122, f. 402, fol. 1—4.

20. Sauer M. An account of geographical and astronomical expedition to the northern parts of Russia ... performed by Commodore Joseph Billings, in the years 1785, &c. to 1794. — London: T. Cadell, 1802.

21. Golodnikov K. Proklyatoe plemya. Ehtnograficheskij ocherk byta tsygan Tobol’skoj gubernii // Tobol’skie gubernskie vedomosti. — 1879. — № 18, 20, 23, 34.

22. Patkanov S. K. Statisticheskie dannye, pokazyvayushhie plemennoj sostav naseleniya Sibiri, yazyk i rody inorodtsev: (na osnovanii dannykh spetsial’noj razrabotki materiala perepisi 1897 g.). V 3 t. — SPb.: Tip. «Sh. Bussel’», 1912. — T.1: Svodnye tablitsy i kratkie vyvody. — VIII, 174, II s.

23. Pervaya vseobshhaya perepis’ naseleniya Rossijskoj Imperii 1897 g. Obshhij svod po imperii rezul’tatov razrabotki dannykh pervoj vseobshhej perepisi naseleniya, proizvedennoj 28 yanvarya 1897 goda. T. II / pod red. N. А. Trojnitskogo. — SPb.: Pervaya Tipo-Litografiya N. L. Nyrkina, 1905.

24. Smirnova-Seslavinskaya M. V. Tsygane Zapadnoj Sibiri i Urala v istoriko-ehtnograficheskikh istochnikakh i issledovaniyakh XVIII — nachala XXI v. // Tsygane v orenburgskom sotsiume. Materialy kruglogo stola, posvyashhennogo Mezhdunarodnomu Dnyu tsygan. — Orenburg: OOO IPK «Universitet», 2013. — S. 22—43.

25. Demoskop. Sajt Instituta demografii NIU «Vysshaya shkola ehkonomiki». Prilozheniya [Ehlektronnyj resurs]. — Rezhim dostupa: http://demoscope.ru/weekly/pril.php

26. Ficowski J. Cyganienapolskichdrogach. — Kraków: Wroclaw: Wydawnictwoliterackie, 1965.

27. Barannikov A. P. The Ukrainian and South Russian Gypsy Dialects. — Leningrad: Publishing Office of the Academy, 1934.

28. Cherenkov L. N. Nekotorye problemy izucheniya tsygan Ukrainy // Круглий стiл «Рома в Украïнi. Iсторичний та етнокультурний розвиток циган (рома) Украïнi (XVI—XX ст.)», 3 листопада. 2006 р. — Донецьк: Wb, 2006. — С. 114—125.

29. Cherenkov L. N. Tsyganskaya dialektologiya v Ukraine. Istoriya i sovremennoe sostoyanie // Науковi записки. Т. 15: Тематичний випуск «Роми Украини: iзминулого в майбутнε». — Київ: Iнститут україньскої археографiї та джерелознавства iм. М. С. Грушевського НАН України, 2008. — С. 489—503.

30. Matras Y. Romani. A Linguistic Introduction. — Cambridge: Cambridge University Press, 2002.

31. Tenser A. A report on Romani dialects in Ukraine: reconciling linguistic and ethnographic data // Romani Studies. — 2012. — № 1, 5 ser., vol. 22. — P. 35—47.

32. Archiwum Państwowe w Krakowie, Oddział I. — Wawel: Castrensia Sandecensia. — T. 334.

33. Volumina Legum. Vol. 3. — Petersburg, 1859.

34. Mróz L. Dzieje Cyganów—Romów w Rzeczypospolitej XV—XVIII wieków. — Warszawa: DiG, 2001.

35. Khar’kovskij istoricheskij arkhiv Malorossijskoj kollegii.

36. Бараннiков О. П. Украïнськi цигани. — Київ: АН УССР, 1931.

37. Sergievskij M. V., Barannikov А. P. Tsygansko-russkij slovar’. Okolo 10 000 slov s prilozheniem grammatiki tsyganskogo yazyka. — M.: Gos. izd-vo inostr. i nats. slovarej, 1938.

38. Voenno-statisticheskoe obozrenie Rossijskoj Imperii. Tom XI, ch. 1. Khersonskaya guberniya / sost. gener. shtaba kap. Rogalev i shtabs-kapitany fon-Vitte i Pestov. — SPb.: Tip. departamenta gener. shtaba, 1849.

39. Voenno-statisticheskoe obozrenie Rossijskoj Imperii. Tom XI. Ch. 4. Ekaterinoslavskaya guberniya / sost. gener. shtaba shtabs-kap. Drachevskij. — SPb.: Tip. departamenta gener. shtaba, 1850.

40. Voenno-statisticheskoe obozrenie Rossijskoj Imperii. Tom XII. Ch. 2. Chernigovskaya guberniya / sost. gener. shtaba podpolk. Mitsevich. — SPb.: Tip. departamenta gener. shtaba, 1851.

41. Voenno-statisticheskoe obozrenie Rossijskoj Imperii. Tom XIII. Ch. 2. Voronezhskaya guberniya / sost. gener. shtaba kapitany Rukteshel’ i Kazimirskij. — SPb.: Tip. departamenta gener. shtaba, 1850.

42. Voenno-statisticheskoe obozrenie Rossijskoj Imperii. Tom XIII. Ch. 3. Kurskaya guberniya / sost. gener. shtaba pod-polk. Dubrovo i kap. Rel’i. — SPb.: Tip. departamenta gener. shtaba, 1850.

43. Materialy dlya geografii i statistiki Rossii, sobrannye ofitserami General’nogo shtaba. T. 24, ch. 1. Khersonskaya guberniya / sost. podpolk. А. Shmidt. — SPb., 1863.

44. Materialy dlya geografii i statistiki Rossii, sobrannye ofitserami General’nogo shtaba. T. 25. Chernigovskaya guberniya / sost. M. Domontovich. — SPb.: Tip. F. Persona, 1865.

45. Spiski naselennykh mest Rossijskoj Imperii, sostavlennye i izdavaemye Tsentral’nym statisticheskim komitetom Ministerstva Vnutrennikh del. T. XX. Kurskaya guberniya. Spisok naselennykh mest po svedeniyam 1862 goda / st. redaktor А. Artem’ev. — SPb., 1868.

46. Bagalej D. I. Materialy dlya istorii kolonizatsii i byta Khar’kovskoj i otchasti Kurskoj i Voronezhskoj gubernij. — Khar’kov: Tip. K. L. Schasni, 1890.

47. Zuev V. Puteshestvennye zapiski Vasil’ya Zueva ot S. Peterburga do Khersona v 1781 i 1782 godu. — SPb.: Imperat. Akad. nauk, 1787.

48. Trekhsotletie vossoedineniya Ukrainy s Rossiej: sb. dok. dlya prepod. sred. shk. / pod red. А. M. Pankratovoj. — M.: Izd-vo Akad. ped. nauk RSFSR, 1954.

49. Polnoe sobranie zakonov Rossijskoj Imperii s 1649 goda. T. VIII. 1728—1732. — SPb.: Tip. II otdeleniya Sobstvennoj Ego Imperatorskogo Velichestva Kantselyarii, 1830.

50. Guslistyj K. G. Istoricheskie svyazi Ukrainy s Rossiej do osvoboditel’noj vojny 1648—1654 gg. // Vossoedinenie Ukrainy s Rossiej. 1654—1954: sb. st. — M.: Izd-vo Akad. nauk SSSR, 1954. — S. 23—53.

51. Kafengauz B. B. Ehkonomicheskie svyazi Ukrainy i Rossii v kontse XVII — nachale XVIII stoletiya // Vossoedinenie Ukrainy s Rossiej. 1654—1954: sb. st. — M.: Izd-vo Akad. nauk SSSR, 1954. — S. 420—439.

52. Zapis’ zmievskogo zhitelya tsygana Timosha o prodazhe loshadi voevodskomu sluge Naumu Ivanovu. 1669, fevralya 21. Skoropis’ ukrainskaya na gerbovoj bumage // NIOR RGB. F. 330. Karton 11. Ed. khr. 66.

53. Kniga Bol’shomu chertezhu, ili Drevnyaya karta Rossijskogo gosudarstva, ponovlennaya v Razryade i spisannaya v knigu 1627 goda. — SPb.: Tip. Imperat. Ros. akad., 1838.

54. Ehntsiklopedicheskij slovar’ / Izdanie F. А. Brokgauz, I. А. Efron. — SPb.: Semenovskaya Tipolitografiya (I. А. Efrona), 1892. — Tom VIA (12). Vinoslovie.

55. Kondrat’eva S. K. Nalogovoe oblozhenie posadskikh lyudej yuga Rossii v XVII v. // Torgovlya, kupechestvo i tamozhennoe delo v Rossii v XVI — XIX vv.: sb. materialov Vtoroj mezhdunar. nauch. konf. (Kursk, 2009) / sost. А. I. Razdorskij. — Kursk: Kurs. gos. un-t, 2009. — S. 93—97.

56. Dal’ V. Tolkovyj slovar’ zhivogo velikorusskogo yazyka. T. 1—4. — M.: Russkij yazyk, 1980. — T. 4. P—V.

57. Dal’ V. Tolkovyj slovar’ zhivogo velikorusskogo yazyka. T. 1—4. — M.: Russkij yazyk, 1979. — T. 2. I—O.

58. Razdorskij А. I. Kurskij vnutrigorodskoj torg v 90-e gg. XVII v.: (po dannym obrochnykh knig 1693 i 1695 gg.) // Ocherki feodal’noj Rossii. Vyp. 9. — M.; SPb., 2005. — S. 270—284.

59. Razdorskij А. I. Knigi tamozhennogo i pitejnogo sbora Lebedina i Miropol’ya XVII v. // Сумський iстрико-архiвний журнал. — 2010. — № VIII—IX.— С. 17—31.

60. Zhibrova T. V. Voronezhskaya tamozhennaya izba v XVII v. // Torgovlya, kupechestvo i tamozhennoe delo v Rossii v XVI — XIX vv.: sb. materialov Vtoroj mezhdunar. nauch. konf. (Kursk, 2009) / sost. А. I. Razdorskij. — Kursk: Kurs. gos. un-t, 2009. — S. 87—90.

61. Gosudarstvennyj arkhiv Voronezhskoj oblasti. F. I—182. Op. 7. D. 50. L. 5—7.

62. Kisterov S. N. Osobennosti proiskhozhdeniya ustavnykh tamozhennykh gramot yuzhnorusskikh gorodov v pervoj treti XVII v. // Torgovlya, kupechestvo i tamozhennoe delo v Rossii v XVI — XIX vv.: sb. materialov Vtoroj mezhdunar. nauch. konf. (Kursk, 2009) / sost. А. I. Razdorskij. — Kursk: Kurs. gos. un-t, 2009. — S. 78—82.

63. Markovich Ya. Dnevnye zapiski malorossijskogo podskarbiya general’nogo. Izdanie Aleksandra Markovicha. Ch. I. — M.: Tip. V. Got’e, 1859.

64. Zinevich N. А. Institut tsyganskikh korolej v Rechi Pospolitoj // Гiстарыяграфiя крынiцы па гiсторы гарадопрацэсаур банiзацы Беларус. — Гродна, 2009. — С. 126—137.

65. Shajdullin R. V. Kazanskaya guberniya [Ehlektronnyj resurs] // Iz tatarskoj ehntsiklopedii: iz istorii RT i obshhestvennoj mysli / Institut tatarskoj ehntsiklopedii. Akademiya nauk Respubliki Tatarstan. — Rezhim dostupa: http://www.ite.antat.ru/articles/kazanskaya_guberniya.shtml

66. Polnoe sobranie zakonov Rossijskoj Imperii s 1649 goda. Tom XVII. 1765—1766. — SPb.: Tip. II otdeleniya Sobstvennoj Ego Imperatorskogo Velichestva Kantselyarii, 1830.

67. Denisov D. N. Orenburgskie tsygane v 60-e gody XVIII — nachale XX veka // Tsygane v orenburgskom sotsiume. Materialy kruglogo stola, posvyashhennogo Mezhdunarodnomu Dnyu tsygan. — Orenburg: OOO IPK «Universitet», 2013. — S. 44—49.